:::   Home Ι ΙΣΤΟΡΙΑ της Λέσβου με λίγα λόγια :::

Βρίσκεται στο προάστιο της Μυτιλήνης Βαρειά. Στεγάζεται σ’ ένα κτίριο λιτής αρχιτεκτονικής, που σχεδιάστηκε από τον εξαίρετο Λέσβιο αρχιτέκτονα Γ. Γιανουλέλλη και χτίστηκε το 1964, με δωρεά του Λέσβιου τεχνοκριτικού - εκδότη και ανθρώπου που ανέδειξε τον μεγάλο λαϊκό ζωγράφο Στρατή Ελευθεριάδη (Teriade), μέσα σε κατάφυτη από ελαιώνες περιοχή.

Στις αίθουσες του εκτίθενται 86 πίνακες του αναγνωρισμένου πια λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου, επίσης δωρεά του Τeriade από την προσωπική του συλλογή στο Δήμο Μυτιλήνης.

Ο Θεόφιλος Χατζημιχαήλ, ως αυτοδίδακτος ζωγράφος, αποτελεί τον κυριότερο εκπρόσωπο της Ελληνικής λαϊκής ζωγραφικής του περασμένου αιώνα (20ου).

Γεννήθηκε (1868-1934) και έζησε τα παιδικά του χρόνια στην γραφική περιοχή της Βαρειάς, τόπο που αγάπησε με βάθος και συναίσθημα που το μετέδωσε απλόχερα στο ζωγραφικό του έργο.

Περιηγήθηκε, ανήσυχος και ονειροπαρμένος όπως ήταν, απ’ την Σμύρνη ως το Πήλιο και την Λάρισα, όπου δημιουργεί τις δυο πρώτες περιόδους της ζωγραφικής του. Μετά την απελευθέρωση της Λέσβου (1912) επιστρέφει στην Μυτιλήνη για να ολοκληρώσει την τρίτη και τελευταία περίοδο της ζωγραφικής του.

Εκεί τον συναντά ο καταξιωμένος τεχνοκρίτης και εκδότης Τeriade, στον οποίο κυρίως οφείλεται η αναγνώριση της αξίας του ζωγραφικού του έργου και η προβολή του στο διεθνή χώρο.

Η τέχνη του Θεόφιλου αντιπροσωπεύεται από ένα καταπληκτικό σε ποσότητα ζωγραφικό έργο, και τοιχογραφικό - διάσπαρτο σε οικήματα ( σπίτια και μαγαζιά ) της Λέσβου και του Πηλίου.

Τα θέματά του - κατά προτίμηση ιστορικά και  αισθηματικά - εκφράζουν τα δυο βασικά στοιχεία της ψυχοσύνθεσής του: έναν συγκινητικό πατριωτισμό και μια τρυφερή ροπή προς τον ρομαντισμό.

Η ιστορία της Ελληνικής φυλής - από την αρχαιότητα ως το 1821, έτος έναρξης της Ελληνικής Επανάστασης - του «προμηθεύει» τους αγαπημένους του ήρωες: τον Μέγα Αλέξανδρο, τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, τον Κολοκοτρώνη, τον Μάρκο Μπότσαρη κ.α.

Από την αισθηματική μυθιστοριογραφία και τις κάθε είδους καρτ-ποστάλ, αντλεί τις φιγούρες της αισθηματικής του εικονογραφίας: την Αρετούσα και τον Ερωτόκριτο, τον Ρωμαίο και την Ιουλιέττα, καθώς κι όλες τις γυναικείες μορφές της ζωγραφικής του.

Στις δυο αυτές πηγές έμπνευσης του Θεόφιλου, θα πρέπει να προσθέσουμε και το φυσικό περιβάλλον. Το ελληνικό τοπίο και οι ειδυλλιακές σκηνές του χαρακτηρίζουν τα περισσότερα έργα του. 

Η τέχνη του έχει όλα τα χαρακτηριστικά της γνήσιας λαϊκής ζωγραφικής : ζωηρά χρώματα (συνήθως κατασκευασμένα από τον ίδιο κι από φυσικά υλικά), γνησιότητα, αυθορμητισμό και ειλικρίνεια, στοιχεία που αντισταθμίζουν, πολλές φορές, τις ιστορικές ανακρίβειες και την τεχνική αδεξιότητα που απαντούν στα έργα του. 

Τα συγκεκριμένα έργα που εκτίθενται στο Μουσείο ανήκουν στην ώριμη περίοδο της ζωγραφικής του καλλιτέχνη και διακρίνονται για την ιδιότυπη χρωματική τους αρμονία, την ρεαλιστική αυθεντικότητα των απεικονιζόμενων προσώπων, την ζωντάνια και τον πηγαίο αυθορμητισμό του λαϊκού ζωγράφου.

Το Μουσείο καταφέρνει να δώσει μια πολύ αντιπροσωπευτική εικόνα του έργου του μεγάλου καλλιτέχνη. Σύντομα στην πόλη της Μυτιλήνης θα μπορεί κανείς να επισκεφτεί και το σπίτι στο οποίο έζησε αρκετά χρόνια της ζωής του ο Θεόφιλος και που πρόκειται να μετατραπεί σε μουσείο

Βρίσκεται κοντά στο κτίριο που στεγάζει το Μουσείο Θεοφίλου, στο προάστιο της Μυτιλήνης Βαρειά. Ο Στρατής Ελευθεριάδης γεννήθηκε στην Μυτιλήνη (1897 - 1983), ενώ σε μικρή ηλικία φεύγει για το Παρίσι, όπου σπουδάζει νομικά, αλλά σύντομα το ενδιαφέρον του για την ζωγραφική τον στρέφει στην εμβάθυνσή της ως κριτικός τέχνης.

Συνεργάστηκε με εκδότες της εποχής στην έκδοση περιοδικών και βιβλίων εικαστικού περιεχομένου, ενώ το 1937 ιδρύει τον δικό του εκδοτικό οίκο VERVE («οίστρος»), εκδίδοντας το ομώνυμο περιοδικό, στο οποίο συνεργάζονται λαμπρά ονόματα συγγραφέων, ζωγράφων και ποιητών (αντίτυπα υπάρχουν εκτεθειμένα στην είσοδο του Μουσείου).

Ο Τεριάντ σύντομα είχε την έμπνευση να παροτρύνει και να καθοδηγήσει διάφορους καλλιτέχνες - φίλους του για την έκδοση των «Μεγάλων Βιβλίων». Ενώ τα τεύχη του VERVE είναι αναπαραγωγές υπαρχόντων πινάκων ζωγραφικής, τα «Μεγάλα Βιβλία» είναι πρωτότυπα έργα τέχνης, χειροποίητα, σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων (180-250), αριθμημένα και υπογεγραμμένα από τον καλλιτέχνη. 

Η ιδέα του εικονογραφημένου βιβλίου του Τεριάντ είναι αποτέλεσμα της εκδοτικής του εμπειρίας και της βαθιάς γνωριμίας του με τη ζωγραφική και τα χειρόγραφα του Μεσαίωνα.

Το 1964 προσέφερε στο Δήμο Μυτιλήνης το Μουσείου Θεοφίλου και αργότερα ιδρύει το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, οικοδομώντας το κτίριο,  λιτής αρχιτεκτονικής και με σχέδιο του Λέσβιου αρχιτέκτονα Γ.Γιανουλέλλη, στην ίδια έκταση στην οποία βρίσκεται και το Μουσείο Θεοφίλου. 

Σε κάθε αίθουσα του Μουσείου υπάρχει σε βιτρίνα ατόφιο κάθε «Μεγάλο Βιβλίο», ενώ στους τοίχους  υπάρχουν οι περισσότερες εικόνες και σελίδες του εκτεθειμένες στον επισκέπτη.

Τα αναρτημένα στους τοίχους εκθέματα είναι τα τελικά δοκιμαστικά αντίτυπα, πριν την εκτύπωση του αριθμημένου βιβλίου.

Μέσα από αυτές τις εικόνες μπορεί ο επισκέπτης να παρακολουθήσει τη δημιουργική προσπάθεια στο θέμα της έμπνευσης και έτσι κυριολεκτικά να πάρει μέρος στο διάλογο ζωγραφικής-ποίησης.

Αυτός άλλωστε ήταν και ο σκοπός του Τεριάντ, κάτι που το επιτυγχάνει, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα, ώστε το Μουσείο θα μπορούσε να μετονομασθεί σε «Ανοιχτό Βιβλίο». 
Στο Μουσείο, επίσης, εκτίθενται 37 έργα του Θεοφίλου, έξι έργα του Τσαρούχη και τρία του Καλιγιάννη.

Αρχεία από τουριστικό τμήμα της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λέσβου www.lesvos.gr