Ι.Μ. Αγίου Ραφαήλ : Βρίσκεται στα Β.Α. του νησιού και σε απόσταση 3 χλμ από τον οικισμό της Θερμής. Η σημερινή Μονή χτίστηκε στην θέση Παλαιοχριστιανικής βασιλικής, λείψανα της οποίας υπάρχουν στην περιοχή (τοιχογραφίες, κόκκινο πλακόστρωτο δάπεδο, η εικόνα του Παντοκράτορα (14ος αιώνας) κ.α.). Στην μοναστηριακή της ζωή διακρίνουμε τρεις περιόδους: (α) από τον 10ο αιώνα έως το 1235, (β) από το 1433 έως το 1463 - έτος καταστροφής της από τους Τούρκους, με τελευταίο ηγούμενο τον `Αγιο Ραφαήλ και (γ) από το 1962 έως σήμερα. Είναι γυναικεία Μονή, η οποία ανεγέρθηκε και λειτουργεί προς τιμήν του Αγίου Ραφαήλ. Αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προσκυνήματα του νησιού, που συμβάλλει σημαντικά στην οικονομική ευημερία της ευρύτερης περιοχής.

    Ι.Μ. Ταξιάρχη Μιχαήλ: Πρόκειται για Βυζαντινό Μοναστήρι που ερημώθηκε πιθανότατα με την κατάληψη του νησιού από τους Τούρκους (1462), ενώ ο μοναστηριακός Ναός ανοικοδομήθηκε εκ βάθρων το 1879. Μεταξύ των παλαιών εικόνων του Ναού και των πολύτιμων εκκλησιαστικών αντικειμένων, διακρίνεται η ανάγλυφη εικόνα - Βυζαντινής τεχνοτροπίας - του Ταξιάρχη Μιχαήλ, η οποία σύμφωνα με την παράδοση φιλοτεχνήθηκε από πηλό και αίμα των σφαγιασθέντων μοναχών κατά την καταστροφή της Μονής από τους Τούρκους. Αποτελεί σημαντικό προσκύνημα του νησιού και είναι χτισμένη σε πολύ μικρή απόσταση από την κωμόπολη Μανταμάδος.  

    Ι.Μ. Λειμώνος - Αγίου Ιγνατίου : Είναι χτισμένη στο κέντρο του νησιού σε απόσταση 3χλμ Β.Δ. της κωμόπολης Καλλονής. Το Καθολικό της είναι αφιερωμένο στους Παμμεγίστους Ταξιάρχες. Χτίστηκε το 1523 από τον Μητροπολίτη Μηθύμνης Ιγνάτιο Αγαλιανό, του οποίου το όνομα τιμάται σήμερα, ενώ κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας ήταν το μοναδικό πνευματικό κέντρο του νησιού. Το Καθολικό είναι ένας επιβλητικός ναός ρυθμού τρίκλιτης βασιλικής, με ξυλόγλυπτο επίχρυσο τέμπλο και με τοιχογραφίες αγιορείτικης τεχνοτροπίας του 1800. Διαθέτει πλούσια βιβλιοθήκη, ενώ παράλληλα λειτουργούν Μουσείο Εκκλησιαστικής Τέχνης και Γεωλογικό Μουσείο (1990). 

 
    Ι.Μ. Παναγίας Μυρσινιώτισσας: Κοντά στην Ι. Μ. Λειμώνος και εξαρτώμενη από αυτήν βρίσκεται η βυζαντινού ρυθμού Μονή, η οποία ανασυστήθηκε το 1523 προς τιμή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Στο εσωτερικό της υπάρχουν ανεκτίμητης αξίας εικόνες, παλαιό ξυλόγλυπτο τέμπλο και σημαντικές τοιχογραφίες. 

    Ι.Μ. Περιβολής: Βρίσκεται στα Β.Δ. του νησιού και σε απόσταση 3 χλμ από την κωμόπολη `Αντισσα. Πρόκειται για γυναικεία Μονή Βυζαντινού ρυθμού, αφιερωμένη στα Εισόδια της Θεοτόκου, που ανασυστήθηκε κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας (1630). Ενδιαφέρουσες είναι οι εικόνες του ξυλόγλυπτου τέμπλου και οι τοιχογραφίες ( 16ο αιώνα ). 

    Ι.Μ. Πιθαρίου: Βρίσκεται Β.Α. της κωμόπολης Ερεσός (3χλμ.). Είναι αφιερωμένη στους Ταξιάρχες και η ίδρυσή της θα πρέπει να αναζητηθεί στα Μεσαιωνικά χρόνια. Πρόκειται για Βυζαντινή Μονή με ανεκτίμητες εικόνες, εκκλησιαστικά σκεύη και τοιχογραφίες. 

Ι.Μ. Υψηλού: Χτισμένη στην κορυφή του βραχώδους βουνού `Ορδυμνος, μεταξύ `Αντισσας και Σιγρίου, είναι αφιερωμένη στον Άγιο Ιωάννη Θεολόγο. Η εκλογή της θέσης που κατέχει, μαρτυρεί την Μεσαιωνική της προέλευση (γύρω στο 800μ.Χ.). Το Καθολικό της διακρίνεται για τις αγιογραφίες του, ενώ παράλληλα φυλάσσονται ανεκτίμητης αξίας εκκλησιαστικά αντικείμενα.

    Ι. Μ. Δαμανδρίου: Βυζαντινή Μονή (14ος αιώνας), αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Στο εσωτερικό του Καθολικού υπάρχουν καταπληκτικές αγιογραφίες Βυζαντινής τεχνοτροπίας και αξιόλογα εκκλησιαστικά αντικείμενα. Βρίσκεται σε απόσταση 5χλμ από τον Πολιχνίτο. 

Στην περιοχή Μυτιλήνης

    Μητροπολιτικός Ναός Αγίου Αθανασίου : Βρίσκεται στο κέντρο της Μυτιλήνης, οικοδομημένος στο τέλος του 16ου αιώνα  σε σχήμα σταυροειδές, τρίκλιτης βασιλικής. Είναι αφιερωμένος στον Άγιο Αθανάσιο και στον Ναό φυλάσσονται τα ιερά λείψανα του νεομάρτυρα Αγίου Θεοδώρου του Βυζαντίου-προστάτη της πόλης. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο χαρακτηρίζεται ως ένα από τα ωραιότερα έργα της Μεταβυζαντινής περιόδου ( 1738 ), ενώ επίσης μεταξύ άλλων ξεχωρίζει η εικόνα του Ιησού είναι ( Μικρασιατικό κειμήλιο του 16ου αιώνα ).

    Αγίου Θεράποντα : Αποτελεί επιβλητικό σημείο αναφοράς στην περιοχή του λιμανιού και είναι ο μεγαλύτερος Ναός της πόλης. Χτίστηκε το 1860 σε ρυθμό σταυροειδές Βυζαντινό, ενώ ανάμεσα στις αξιόλογες εικόνες ξεχωρίζουν δυο Βυζαντινές, του Ιησού Χριστού (14ος αιώνας ) και του Ιωάννη Θεολόγου ( 15ος αιώνας ). 

    Αγίων Θεοδώρων : Πρόκειται για μια από τις παλαιότερες εκκλησίες της πόλης και είναι χτισμένη στο άκρο της αρχαίας πόλης. Οικοδομήθηκε κατά την Βυζαντινή εποχή και ανοικοδομήθηκε το 1759 σε ρυθμό τρίκλιτης βασιλικής, κατόπιν καταστροφής από πυρκαγιά . Στο εσωτερικό τηε υπάρχουν καταπληκτικές αγιογραφίες και εκκλησιαστικά ( ξυλόγλυπτα ) αντικείμενα.
     

Στο υπόλοιπο νησί

     Αρχάγγελος Γαβριήλ : Βρίσκεται 6χλμ νότια της Μυτιλήνης, στο προάστιο Καγιάνι ή Ταξιάρχες. Οικοδομήθηκε το 1903 σε Βυζαντινό ρυθμό, σταυροειδή, με τρούλο Γοτθικού ρυθμού. Ο Ναός είναι πλούσιος σε ιερές εικόνες, σκεύη και τοιχογραφίες και αποτελεί σημαντικό προσκύνημα του νησιού. 

    Παναγία Αγίας Σιών : Βρίσκεται στην κωμόπολη Αγιάσος. Το όνομα της προήλθε από την παλιά εικόνα της Παναγίας, φιλοτεχνημένη από τον Ευαγγελιστή Λουκά, που κατά την ιερή παράδοση ο ιερομόναχος Αγάθωνας μετέφερε το 803 από την Ιερουσαλήμ, που ως γνωστόν ονομάζεται Αγία Σιών. Η σκήτη του Αγάθωνα σύντομα έγινε τόπος προσκυνήματος και πυρήνας διαμόρφωσης της σημερινής κωμόπολης της Αγιάσου. Η σημερινή εκκλησία χτίστηκε το 1814. Η εκκλησία στεγάζει Εκκλησιαστικό Μουσείο με μια σημαντική συλλογή χειρογράφων, σκευών και άλλων εκκλησιαστικών αντικειμένων. Αποτελεί σημαντικό προσκύνημα του νησιού.

    Παναγία Γλυκοφιλούσα: Βρίσκεται στην Πέτρα χτισμένη πάνω σε βράχο, όπου έχουν λαξευθεί 114 σκαλοπάτια που οδηγούν στην εκκλησία. Η εξαίρετα οχυρή του θέση ωθεί στην αναζήτηση της κτίσης του στην περίοδο των συχνών πειρατικών επιδρομών της Υστεροβυζαντινής περιόδου. Εντός της εκκλησίας υπάρχουν σπάνιες Βυζαντινές εικόνες και ένας ωραιότατος επισκοπικός θρόνος. Αποτελεί σημαντικό προσκύνημα του νησιού.    Παναγία Γοργόνα: Βρίσκεται Β.Δ. της Μυτιλήνης και σε απόσταση 48 χλμ, χτισμένη πάνω σε μικρό βράχο μέσα στη θάλασσα στο γραφικό λιμανάκι της Σκάλας Συκαμινιάς. Ονομάζεται Παναγία Γοργόνα από την ομώνυμη εικόνα που παρουσιάζει την Παναγία με ουρά γοργόνας (έργο αγνώστου λαϊκού ζωγράφου ).

    Παναγία Γοργόνα: Βρίσκεται Β.Δ. της Μυτιλήνης και σε απόσταση 48 χλμ, χτισμένη πάνω σε μικρό βράχο μέσα στη θάλασσα στο γραφικό λιμανάκι της Σκάλας Συκαμινιάς. Ονομάζεται Παναγία Γοργόνα από την ομώνυμη εικόνα που παρουσιάζει την Παναγία με ουρά γοργόνας (έργο αγνώστου λαϊκού ζωγράφου )

    Ι.Ν. Παναγίας «Τρουλλωτής»-Πύργων Θερμής: Βρίσκεται στην περιοχή `Ανω Πύργοι Θερμής, στο ανατολικό τμήμα της Λέσβου. Ο ναός ανήκει στην κατηγορία της εγγεγραμμένης σταυροειδούς βασιλικής με τρούλο και πιθανότατα χτίστηκε τον 14ο αιώνα. Αποτελεί το παλαιότερο Ορθόδοξο Χριστιανικό κτίσμα, μετά την Μονή Περιβολής, που σώζεται σχεδόν αυτούσιο από την Βυζαντινή εποχή στην Λέσβο. Στην τοιχοποιία του ναού υπάρχουν εντοιχισμένα αρχιτεκτονικά μέλη αρχαιότερων κτισμάτων, από τα οποία ενδιαφέρον παρουσιάζουν δυο μαρμάρινα ανάγλυφα στο νότιο τοίχο του νάρθηκα, που κοσμούνται με ανθρώπινες φιγούρες και μορφές ζώων (ελαφιού και άρκτου), πιθανότατα προερχόμενες από τον πλησίον αρχαίο ναό της Θερμίας Αρτέμιδος. Στο εσωτερικό του υπάρχει ξυλόγλυπτο τέμπλο (18ος αιώνας) και αποτελεί ένα από τα ωραιότερα δείγματα της υστεροβυζαντινής ξυλογλυπτικής στην Λέσβο. Είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Ονομάστηκε «Τρουλλωτή» διότι τον θόλο του τρούλλου κοσμεί η εικόνα της Θεοτόκου Παναγίας και όχι της συνηθέστερης εικόνας του Παντοκράτορα.

Ι.Ν. Αγίου Στεφάνου-Μανταμάδου: Βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του νησιού, κοντά στην κωμόπολη Μανταμάδος. Είναι σταυροειδής εγγεγραμμένη βασιλική και κατασκευάστηκε στους υστεροβυζαντινούς χρόνους. Είναι μικρών διαστάσεων και έχει οικοδομηθεί από λαξευτούς δόμους ροδόχρωμου τραχείτη. Αρχικά σκεπαζόταν με τρούλο, ο οποίος είχε ήδη καταρρεύσει στα μέσα του 19ου αιώνα, όταν επισκέφτηκε τον ναό ο περιηγητής Newton. Η στέγη ανακατασκευάστηκε από τους κατοίκους της περιοχής, με την τοποθέτηση ξύλινων δοκών και κάλυψη με κεραμίδια. Στην ανατολική πλευρά ξεχωρίζουν οι τρεις μικρές ημικυκλικές αψίδες του Ιερού, ενώ «τυφλά» αψιδώματα διακοσμούν το βόρειο και νότιο τοίχο. Νεώτερη κατασκευή είναι επίσης το στεγασμένο προστώο, στα δυτικά του ναού. Στους τοίχους του βρίσκονται ενσωματωμένα αρχιτεκτονικά μέλη παλαιότερου ναού και μια ρωμαϊκή επιγραφή.

    Λόγω φυσικών καταστροφών που συνέβησαν στην Λέσβο κατά τον 18ο αιώνα (σεισμοί, πυρκαγιές), τα σημερινά δείγματα Λεσβιακής αρχιτεκτονικής παρουσιάζουν ανομοιομορφία και αφορούν -κυρίως- κατασκευές του 19ου και 20ου αιώνα. Η πέτρα και το ξύλο είναι τα κυρίως χρησιμοποιούμενα δομικά υλικά: πολύχρωμος τραχείτης στα χωριά του δυτικού και βόρειου τμήματος του νησιού, σχιστόλιθος στην περιοχή του Πλωμαρίου, κόκκινη πέτρα Μυστεγνών στα ανατολικά χωριά. Μια αξιοπρόσεκτη αρχιτεκτονική ιδιαιτερότητα αποτελεί η κατασκευή «σαχνισίνι» - ελαφρά ξύλινη κατασκευή, προεξέχουσα και προσαρτημένη στο δεύτερο όροφο του οικήματος, με σκοπό την εξοικονόμηση χώρου και μέσω των κατασκευαζόμενων σ’ αυτή μεγάλων παραθύρων, την εξασφάλιση άπλετου φωτός. Μπορούμε να διακρίνουμε τους παρακάτω τύπους Λεσβιακής αρχιτεκτονικής :

    Τα αγροτικά σπίτια, πετρόκτιστα και κεραμοσκέπαστα, με καμινάδα.

    Τα αστικά σπίτια, λιθόκτιστα και κεραμοσκέπαστα επίσης, διώροφα ή τριώροφα, με μικρούς βοηθητικούς χώρους διάσπαρτους στον αύλειο χώρο και με το χαρακτηριστικό «σαχνισίνι» στους επάνω ορόφους.

    Τους πύργους ή κάστρα, πετρόκτιστα οικήματα της εύπορης τάξης, τα οποία χρησιμοποιούνται από τους ιδιοκτήτες τους κατά τις θερινές διακοπές ή κατά την περίοδο συγκομιδής του ελαιοκάρπου. Είναι τριώροφα οικήματα, με πέτρινη βάση και ως συνήθως περιλαμβάνουν και διακοσμημένο ξύλινο «σαχνισίνι» στον τελευταίο όροφο, με μεγάλα ξύλινα παράθυρα, ενώ χαρακτηριστικά είναι και τα μικρά -σαν πολεμίστρες- παράθυρα, καθώς και η βαριά πόρτα της κυρίας εισόδου. Δείγματά τους υπάρχουν στις περιοχές Μόρια, Πάμφυλα και Πύργοι Θερμής.

    Τα αρχοντικά, τα οποία ανήκουν στην εύπορη τάξη. Καταπληκτικά δείγματά τους κυρίως βρίσκουμε στην πόλη της Μυτιλήνης ( στα προάστια Κιόσκι και Σουράδα ) στον Μόλυβο και στο Πλωμάρι. Πρόκειται για πολυτελείς κατασκευές, με έντονα στοιχεία κλασικισμού, μπαρόκ και εκλεκτικισμού. Το εξωτερικό τους είναι κατασκευασμένο από πέτρα και διακοσμημένο με λευκά ή πολύχρωμα μάρμαρα. Το εσωτερικό τους επίσης είναι περίτεχνα διακοσμημένο με τοιχογραφίες, ενώ οι κήποι διακοσμούνται με περίτεχνα λιθόστρωτα, σιδηροκατασκευές και αγαλματίδια πολυποίκιλων μορφών.

    `Αξια αναφοράς -από αρχιτεκτονικής άποψης- είναι επίσης τα βιομηχανικά κτίρια της Λέσβου, (ελαιοτριβεία, σαπωνοποιεία, αποθηκευτικοί χώροι), μονώροφα, παραλληλόγραμμα και πέτρινα  οικοδομήματα, τα περισσότερα από τα οποία σήμερα χρησιμοποιούνται ανακαινισμένα ως Πολιτιστικά Κέντρα. Δείγματά τους βρίσκουμε σ’ όλες τις κωμοπόλεις του νησιού. 

    Τέλος την Λεσβιακή αρχιτεκτονική συμπληρώνουν οι περίτεχνες πέτρινες ή μαρμάρινες βρύσες, οι  οποίες συνήθως φέρουν επιγραφές, καθώς και οι πλακόστρωτοι δρόμοι, γνωστοί ως «καλντερίμια»

    Βρίσκεται στο προάστιο της Μυτιλήνης Βαρειά. Στεγάζεται σ’ ένα κτίριο λιτής αρχιτεκτονικής, που σχεδιάστηκε από τον εξαίρετο Λέσβιο αρχιτέκτονα Γ. Γιανουλέλλη και χτίστηκε το 1964, με δωρεά του Λέσβιου τεχνοκριτικού - εκδότη και ανθρώπου που ανέδειξε τον μεγάλο λαϊκό ζωγράφο Στρατή Ελευθεριάδη (Teriade), μέσα σε κατάφυτη από ελαιώνες περιοχή. Στις αίθουσες του εκτίθενται 86 πίνακες του αναγνωρισμένου πια λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου, επίσης δωρεά του Τeriade από την προσωπική του συλλογή στο Δήμο Μυτιλήνης.

    Ο Θεόφιλος Χατζημιχαήλ, ως αυτοδίδακτος ζωγράφος, αποτελεί τον κυριότερο εκπρόσωπο της Ελληνικής λαϊκής ζωγραφικής του περασμένου αιώνα (20ου). Γεννήθηκε (1868-1934) και έζησε τα παιδικά του χρόνια στην γραφική περιοχή της Βαρειάς, τόπο που αγάπησε με βάθος και συναίσθημα που το μετέδωσε απλόχερα στο ζωγραφικό του έργο. Περιηγήθηκε, ανήσυχος και ονειροπαρμένος όπως ήταν, απ’ την Σμύρνη ως το Πήλιο και την Λάρισα, όπου δημιουργεί τις δυο πρώτες περιόδους της ζωγραφικής του. Μετά την απελευθέρωση της Λέσβου ( 1912 ) επιστρέφει στην Μυτιλήνη για να ολοκληρώσει την τρίτη και τελευταία περίοδο της ζωγραφικής του. Εκεί τον συναντά ο καταξιωμένος τεχνοκρίτης και εκδότης Τeriade, στον οποίο κυρίως οφείλεται η αναγνώριση της αξίας του ζωγραφικού του έργου και η προβολή του στο διεθνή χώρο.

    Η τέχνη του Θεόφιλου αντιπροσωπεύεται από ένα καταπληκτικό σε ποσότητα ζωγραφικό έργο, και τοιχογραφικό - διάσπαρτο σε οικήματα ( σπίτια και μαγαζιά ) της Λέσβου και του Πηλίου. Τα θέματά του - κατά προτίμηση ιστορικά και  αισθηματικά - εκφράζουν τα δυο βασικά στοιχεία της ψυχοσύνθεσής του: έναν συγκινητικό πατριωτισμό και μια τρυφερή ροπή προς τον ρομαντισμό. Η ιστορία της Ελληνικής φυλής - από την αρχαιότητα ως το 1821, έτος έναρξης της Ελληνικής Επανάστασης - του «προμηθεύει» τους αγαπημένους του ήρωες: τον Μέγα Αλέξανδρο, τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, τον Κολοκοτρώνη, τον Μάρκο Μπότσαρη κ.α. Από την αισθηματική μυθιστοριογραφία και τις κάθε είδους καρτ-ποστάλ, αντλεί τις φιγούρες της αισθηματικής του εικονογραφίας: την Αρετούσα και τον Ερωτόκριτο, τον Ρωμαίο και την Ιουλιέττα, καθώς κι όλες τις γυναικείες μορφές της ζωγραφικής του. Στις δυο αυτές πηγές έμπνευσης του Θεόφιλου, θα πρέπει να προσθέσουμε και το φυσικό περιβάλλον. Το ελληνικό τοπίο και οι ειδυλλιακές σκηνές του χαρακτηρίζουν τα περισσότερα έργα του. 

    Η τέχνη του έχει όλα τα χαρακτηριστικά της γνήσιας λαϊκής ζωγραφικής : ζωηρά χρώματα (συνήθως κατασκευασμένα από τον ίδιο κι από φυσικά υλικά), γνησιότητα, αυθορμητισμό και ειλικρίνεια, στοιχεία που αντισταθμίζουν, πολλές φορές, τις ιστορικές ανακρίβειες και την τεχνική αδεξιότητα που απαντούν στα έργα του. 
Τα συγκεκριμένα έργα που εκτίθενται στο Μουσείο ανήκουν στην ώριμη περίοδο της ζωγραφικής του καλλιτέχνη και διακρίνονται για την ιδιότυπη χρωματική τους αρμονία, την ρεαλιστική αυθεντικότητα των απεικονιζόμενων προσώπων, την ζωντάνια και τον πηγαίο αυθορμητισμό του λαϊκού ζωγράφου. Το Μουσείο καταφέρνει να δώσει μια πολύ αντιπροσωπευτική εικόνα του έργου του μεγάλου καλλιτέχνη. Σύντομα στην πόλη της Μυτιλήνης θα μπορεί κανείς να επισκεφτεί και το σπίτι στο οποίο έζησε αρκετά χρόνια της ζωής του ο Θεόφιλος και που πρόκειται να μετατραπεί σε μουσείο

    Βρίσκεται κοντά στο κτίριο που στεγάζει το Μουσείο Θεοφίλου, στο προάστιο της Μυτιλήνης Βαρειά. Ο Στρατής Ελευθεριάδης γεννήθηκε στην Μυτιλήνη (1897-1983 ), ενώ σε μικρή ηλικία φεύγει για το Παρίσι, όπου σπουδάζει νομικά, αλλά σύντομα το ενδιαφέρον του για την ζωγραφική τον στρέφει στην εμβάθυνσή της ως κριτικός τέχνης. Συνεργάστηκε με εκδότες της εποχής στην έκδοση περιοδικών και βιβλίων εικαστικού περιεχομένου, ενώ το 1937 ιδρύει τον δικό του εκδοτικό οίκο VERVE («οίστρος»), εκδίδοντας το ομώνυμο περιοδικό, στο οποίο συνεργάζονται λαμπρά ονόματα συγγραφέων, ζωγράφων και ποιητών (αντίτυπα υπάρχουν εκτεθειμένα στην είσοδο του Μουσείου). Ο Τεριάντ σύντομα είχε την έμπνευση να παροτρύνει και να καθοδηγήσει διάφορους καλλιτέχνες-φίλους του για την έκδοση των «Μεγάλων Βιβλίων». Ενώ τα τεύχη του VERVE είναι αναπαραγωγές υπαρχόντων πινάκων ζωγραφικής, τα «Μεγάλα Βιβλία» είναι πρωτότυπα έργα τέχνης, χειροποίητα, σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων (180-250), αριθμημένα και υπογεγραμμένα από τον καλλιτέχνη. 

    Η ιδέα του εικονογραφημένου βιβλίου του Τεριάντ είναι αποτέλεσμα της εκδοτικής του εμπειρίας και της βαθιάς γνωριμίας του με τη ζωγραφική και τα χειρόγραφα του Μεσαίωνα. Το 1964 προσέφερε στο Δήμο Μυτιλήνης το Μουσείου Θεοφίλου και αργότερα ιδρύει το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, οικοδομώντας το κτίριο,  λιτής αρχιτεκτονικής και με σχέδιο του Λέσβιου αρχιτέκτονα Γ.Γιανουλέλλη, στην ίδια έκταση στην οποία βρίσκεται και το Μουσείο Θεοφίλου. 
Σε κάθε αίθουσα του Μουσείου υπάρχει σε βιτρίνα ατόφιο κάθε «Μεγάλο Βιβλίο», ενώ στους τοίχους  υπάρχουν οι περισσότερες εικόνες και σελίδες του εκτεθειμένες στον επισκέπτη. Τα αναρτημένα στους τοίχους εκθέματα είναι τα τελικά δοκιμαστικά αντίτυπα, πριν την εκτύπωση του αριθμημένου βιβλίου. Μέσα από αυτές τις εικόνες μπορεί ο επισκέπτης να παρακολουθήσει τη δημιουργική προσπάθεια στο θέμα της έμπνευσης και έτσι κυριολεκτικά να πάρει μέρος στο διάλογο ζωγραφικής-ποίησης. Αυτός άλλωστε ήταν και ο σκοπός του Τεριάντ, κάτι που το επιτυγχάνει, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα, ώστε το Μουσείο θα μπορούσε να μετονομασθεί σε «Ανοιχτό Βιβλίο». 
Στο Μουσείο, επίσης, εκτίθενται 37 έργα του Θεοφίλου, έξι έργα του Τσαρούχη και τρία του Καλιγιάννη.

    Βρίσκεται στην περιοχή του νότιου λιμένα της Μυτιλήνης. Στεγάζεται σε ένα θαυμάσιο αρχοντικό, οικοδομημένο το 1912, σε εκλεκτικιστικό ρυθμό, το οποίο έχει κηρυχθεί διατηρητέο. Στο κεντρικό κτίριο παρουσιάζονται ειδώλια, κεραμικά και κοσμήματα από την Προϊστορική έως την Ρωμαϊκή εποχή. Στο υποστατικό και στον αύλειο χώρο τοποθετήθηκαν βαριά αντικείμενα, όπως τα μοναδικά αιολικά κιονόκρανα από τους αρχαίους ναούς της Κλοπεδής, οι σπουδαιότερες επιγραφές, επιτύμβιες στήλες, ανάγλυφα, αγάλματα και νομίσματα από τους Αρχαϊκούς έως τους Ρωμαϊκούς χρόνους. Το Μουσείο περιλαμβάνει τις εξής συλλογές: ευρήματα από ανασκαφές της Κ΄ Εφορίας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων σ΄ όλη τη Λέσβο, ευρήματα από την ανασκαφή στο νεολιθικό σπήλαιο του Αγίου Βαρθολομαίου, καθώς και εκθέματα από παραδόσεις ιδιωτών και δωρεές συλλογών (Σημαντήρη, Γρημάνη, Αλατζά, Λαγού, Μπίνου κ.α.).

    Στεγάζεται σ’ έναν υπερσύγχρονο (1995) εκθεσιακό χώρο κοντά στο παλαιό κτίριο του Αρχαιολογικού Μουσείου. Οι χώροι του φιλοξενούν την μόνιμη έκθεση, με θέμα «Η Λέσβος από την Ελληνιστική στην Ρωμαϊκή Εποχή», που εγκαινιάστηκε το 1999 και η οποία αποσκοπεί στο να δώσει στον επισκέπτη την εικόνα του τρόπου ζωής στη Λέσβο από τον 2ο π.Χ. αιώνα έως τον 3ο μ.Χ. αιώνα, με την παρουσίαση επαύλεων με περίτεχνα ψηφιδωτά δάπεδα, χρηστικών αντικειμένων και γλυπτών. Η παρουσίαση της έκθεσης ολοκληρώνεται με επεξηγηματικά κείμενα, χάρτες και προπλάσματα, που γενικά συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση των εκθεμάτων. Το Μουσείο περιλαμβάνει : ψηφιδωτά δάπεδα και τοιχογραφίες από τις πολυτελείς επαύλεις, που αποκαλύφθηκαν στον λόφο της Αγία Κυριακής -αδιάψευστοι μάρτυρες της σημαντικής οικονομικής άνθησης στην Μυτιλήνη από τον 2ο π.Χ. αιώνα και αξιόλογα δείγματα γλυπτικής των Ελληνιστικών και Ρωμαϊκών χρόνων ( ανάγλυφα επιτύμβια, αγάλματα και πορτραίτα ).

    Βρίσκεται στο κέντρο της Μυτιλήνης απέναντι από τον Ιερό Ναό του Αγίου Θεράποντα, οικοδομημένο το 1978. Στεγάζει σημαντικά εκκλησιαστικά αντικείμενα της Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής περιόδου. Τα εκθέματά του αποτελούνται από εικόνες ανεκτίμητης αξίας, ιερά σκεύη και άμφια, ξυλόγλυπτα, σπάνια χειρόγραφα και παλιά λειτουργικά βιβλία. Η συλλογή των εικόνων εκτείνεται χρονικά από τον 13ο έως τον 19ο αιώνα. Εξαιρετικά εντυπωσιακές είναι τρεις περίτεχνες εικόνες μεγάλων διαστάσεων, άγνωστων αγιογράφων : του Παντοκράτορα, του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου και του Αγίου Γεωργίου 

    Χτισμένο στην κορυφή πευκόφυτου λοφίσκου, κοντά στο λιμάνι της Μυτιλήνης, είναι ένα από τα μεγαλύτερα κάστρα της Μεσογείου. Η κατασκευή του άρχισε κατά την Βυζαντινή εποχή (483-565 μ.Χ.), με την χρησιμοποίηση αρχαίου δομικού υλικού, και ολοκληρώθηκε στα χρόνια της Ηγεμονίας των Γενουατών Γατελούζων (1355-1462). Το 1373 χτίστηκε πολύπυργο - με επάλξεις και τάφρους- από τον πρώτο Γατελούζο ηγεμόνα Φραγκίσκο Α’. Το 1384 καταστροφικός σεισμός γκρεμίζει το κάστρο και κατόπιν τούτου επαναοικοδομείται. Στην συνέχεια ενισχύεται με αμυντικά έργα (νέες επάλξεις, αναχώματα, κανόνια), ώσπου καταλαμβάνεται από τους Τούρκους το 1462.

    Ακόμη και σήμερα διασώζεται το παλάτι των Γατελούζων, ένας τετράγωνος πέτρινος πύργος με εντοιχισμένη πλάκα, όπου με ευδιάκριτα ανάγλυφα σχήματα παριστάνεται το οικόσημο των Γατελούζων και παραστάσεις Ρωμαϊκών μονομαχιών. Επίσης, στην εξωτερική πύλη υπάρχει πλάκα με το οικόσημο των Παλαιολόγων. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας έγιναν προσθετικές εργασίες και κατασκευάστηκε επίσης ένα Τούρκικο Ιεροδιδασκαλείο, κτίσμα που σώζεται μέχρι σήμερα. Μέσα στο κάστρο σώζονται υπόγειες στοές, που λειτούργησαν ως καταφύγιο για τα γυναικόπαιδα της πόλης σε περιόδους πολέμου, καθώς και υδατοδεξαμενή χωρητικότητας 4.000κ.μ. Σήμερα χρησιμοποιείται ως χώρος διεξαγωγής πολιτιστικών εκδηλώσεων κατά τους θερινούς μήνες. 

   Βρίσκεται στον πευκόφυτο λόφο της Αγίας Κυριακής, στο Β.Δ. άκρο της πόλης. Αποκαλύφθηκε από τις αρχαιολογικές ανασκαφές που έγιναν το 1958 και θεωρείται ως ένα από τα μεγαλύτερα θέατρα της αρχαιότητας, με μέση χωρητικότητα 15.000 ατόμων και με εξαίρετη ακουστική. Σύμφωνα με τον παράδοση ο Ρωμαίος Αυτοκράτορας Πομπηϊος κατά την επίσκεψή του σ’ αυτό, αποφάσισε αντιγράφοντας την αρχιτεκτονική του δόμηση να κατασκευάσει παραπλήσιο Θέατρο στην Ρώμη. 

    Βρίσκεται σε απόσταση 600μ. από την Μόρια (6 χλμ από την Μυτιλήνη). Πρόκειται για μια μοναδική στο νησί πέτρινη κατασκευή που η δημιουργία της ανάγεται στην Ρωμαϊκή εποχή (2ος μ.Χ. αιώνας), και μετέφερε νερό στην πόλη της Μυτιλήνης από τις νεροπηγές της περιοχής Αγιάσου. Σήμερα βρίσκεται υπό συντήρηση και σώζεται το μεγαλύτερο κομμάτι του, οι λεγόμενες «καμάρες»: δώδεκα πεσσοί, ενώ ανάμεσά τους διασώζονται επτά καμάρες της μεσαίας σειράς και μια της κάτω, λαξευμένες σε γκρίζο μάρμαρο προερχόμενο από γειτονικό λατομείο. Στην κορυφή, με καμάρες από πλίνθους έφερε τον αγωγό του νερού. Τα νερά συγκεντρώνονταν από την Μεγάλη Λίμνη του Ολύμπου, ενώ στην συνολική πορεία των 22 περίπου χλμ. έπαιρνε νερό και από άλλες πηγές. Άλλα τμήματα του σώζονται σε αρκετές ρεματιές της κεντρικής Λέσβου. Το τμήμα της περιοχής Μόριας είχε μήκος 170 μέτρα και ύψος 27 μέτρα, ενώ διέθετε 17 καμάρες.

     Στεγάζεται στο παλιό κτίριο του Δημαρχείου, ένα υπέροχο κτίριο εκλεκτικιστικού ρυθμού οικοδομημένο στις αρχές του 20ου αιώνα. Η έκθεση περιλαμβάνει ευρήματα αρχαιολογικών ανασκαφών, που προέρχονται από την ευρύτερη περιοχή της Μήθυμνας: αγγεία, ειδώλια, επιγραφές, κτερίσματα και σαρκοφάγους του αρχαϊκού νεκροταφείου, καθώς και νομίσματα της αρχαίας Μήθυμνας. Επίσης περιλαμβάνει αμφορείς για τη μεταφορά υγρών που προέρχονται από τις Ισπανικές ακτές, τη Β.Αφρική, τη Χίο και τη Σάμο (4ος π.Χ. έως 6ος μ.Χ. αιώνας).

   Οικοδομήθηκε κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής εποχής στα απομεινάρια αρχαίων, εκτεταμένων τειχών, με σκοπό την αντιμετώπιση επιδρομών Φράγκων και Τούρκων, ολοκληρώθηκε το έτος 1373 από τον Γενουάτη Φραγκίσκο Α’ Γατελούζο  και ενισχύθηκε περαιτέρω από τους Τούρκους το 1462. Πρόκειται για ένα καλοφτιαγμένο Κάστρο, χτισμένο με κόκκινο και καφέ τραχείτη, με γερά τείχη, με επιγραφές, οικόσημα και άλλα διακριτικά στοιχεία. Ο χώρος χωρίζεται σε πολλά επίπεδα, ενώ εξαίρετο μνημείο παραμένει η κεντρική είσοδος κατασκευασμένη από χοντρό ξύλο, σκεπασμένο με περίτεχνες μεταλλικές πλάκες. Βρίσκεται στην κορυφή πευκόφυτου λόφου και θεωρείται ως ένα από τα καλύτερα διατηρημένα Κάστρα της Ανατολικής Μεσογείου. Σήμερα χρησιμοποιείται ως τόπος διεξαγωγής πολιτιστικών εκδηλώσεων.  

   Πρόκειται για μικρό πέτρινο κάστρο, χτισμένο κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, χαρακτηριστικό δείγμα της Οθωμανικής τεχνικής. Χτίστηκε το 1757 ή 1767 από τον αντιναύαρχο του Οθωμανικού Στόλου Σουλεϊμάν Πασά, για την προστασία του εμπορικού λιμανιού της περιοχής από την πειρατεία. Είναι μικρών διαστάσεων, τετράγωνο, με τετράγωνους επίσης οχυρωματικούς πύργους στις τέσσερις γωνίες. Η κεντρική πύλη στα ανατολικά έκλεινε με δίφυλλη θύρα, επενδεδυμένη με σιδηρά ελάσματα. Κοσμείται με οξυκόρυφο τόξο - δείγμα τυπικής Αραβικής αρχιτεκτονικής - κατασκευασμένο από εναλλασσόμενους κόκκινους και λευκούς λίθους. Παρόμοια είναι τα τοξωτά λίθινα ή πλίνθινα υπέρθυρα των κελιών στο εσωτερικό του κάστρου, που χρησιμοποιούντο για την διαμονή της μόνιμης φρουράς. Σήμερα διατηρείται σε καλή κατάσταση. Ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει ένθετες Τούρκικες επιγραφές και περίτεχνη διακόσμηση, που του προσδίδουν ένα χαρακτήρα Ανατολίτικο. Βρίσκεται λίγο έξω από τον οικισμό του Σιγρίου, με καταπληκτική θέα προς το Αιγαίο. 

Αρχεία από τουριστικό τμήμα της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λέσβου www.lesvos.gr